ABASIYANIK Sait Faik, yazar (Adapazarı 1906-Istanbul 1954), Ada pazarı’nda başladiğı ilk öğreniminden sonra İstanbul Erkek Lisesi’nde onuncu sınıfa kadar okudu, liseyi ilk öykülerini yazdığı Bursa’da bitirdi (1928). Önce İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde sonra babasının yükseköğrenim yapmasını istemesi üzerine kısa bir süre Lozan’da bulundu, ayni amaçla geçtiği Fransa’nın Grenoble Kenti’nde birkaç yıl yaşadı, ailesinin isteği üzerine 1935’de yurda döndü. O yıllarda Varlık dergisinde başlattığı öykücülüğünü yaşamının başlıca amacı saydı. Tümü çok kısa süren ticaret öğretmenlik ve gazetecilik işlerinden sonra aile geliriyle geçinmeyi yeğleyerek kendisini yazılarına adadı. Son döneminde annesiyle birlikte Burgaz Adası’ndaki köşklerinde yaşadı, bir karaciğer rahatsızlığı sonucu İstanbul’da öldü. ilk ürünlerinden başlayarak değişik bir yazarlık tutumunu sergileyen Sait Faik, gelişimli, düğümlü, sürprizli sonuca dayalı olay öyküsü yerine kişilerin yaşamlarının dram noktalarına dikkat eden, şiirli ve etkili bir anlatıma dayanan öykü biçimini yürürlüğe koydu. Adapazarı ve Bursa izlenimlerini taşıyan çocukluk anıları, Grenoble villalarının Fransa’sı, İstanbul’da daha çok yoksul kişilerin barınağı olan kenar semtler ve ömrünün son döneminde de Burgaz balıkçıları ve adalar doğası başlıca konuları oldu. İnsanlığın doğal mutluluk hakkını savunan, emeğin gerçek karşılığını arayan, doğayla çalışmada zafer kazanmış insan çalışmasını yücelten Sait Faik, toplum kurallarının baskısı altında umutsuz ve yalnız kaldığı dönemlerde doğaya ve Burgaz balıkçılarının ilkel yaşamlarına sığındı, iyiliğe ve güzelliğe duyduğu özlemleri dile getirdi. Zaman zaman kişiliğindeki tedirgin eğilimleri bilinçaltına atılmış sapmaları, yalnızlığının yarattığı insan ve dost gereksinmelerini gerçeküstücü bir teknikle yansıttığı da oldu. 1953’te ABD’deki Mark Twain Derneği tarafından modern edebiyata hizmetlerinden ötürü onur üyeliğine seçildi. Medar-1 Maişet Motörü (1944) adlı romanını Birtakım insanlar adıyla yeniden bastırdı (1952), bu türde Kayıp Aranıyor adlı bir ürün daha verdi (1953), şiirlerini Şimdi Sevişme Vakti (1953) kitabında topladı. Çoğunluğu öykü havası taşıyan röportajlarıyla birlikte bütün öyküleri önce şu kitaplarda toplandı: Semaver (1936), Sarnıç (1939), Şahmerdan (1940), Lüzumsuz Adam (1948), Mahalle Kahvesi (1950). Havada Bulut (1951), Kumpanya (1951), Havuz Başı (1952). Son Kuşlar (1954), Alemdağda Var Bir Yılan (1954). Az Şekerli (1954). Tüneldeki Çocuk (1955). Mahkeme Kapısı (1956). Ölümünden sonra önce Varlık Yayınları arasında çıkan “Bütün Eserleri” ailesinin vasiyetini üstlenen Darüşşafaka Cemiyeti’nin arttırmasını kazanan Bilgi Yayınevi sürdürüyor. 1970’te çıkan 8. ciltte geniş bir kaynakça taşıyan bu dizi, yazarın kitaplarına girmemiş yazı, şiir, röportaj ve mektuplarıyla (Balıkçının Ölümü, Yaşasın Edebiyat 1977). 10. cilde ulaşmış bulunuyor: Açık Hava Oteli (1980). Kitaplarının gelirinden karşılanmak ve Sait Faik’in ölüm yıldönümlerinde (11 Mayıs) en iyi öykü kitabuna verilmek üzere Darüşşafaka Cemiyeti’nin yönettiği Sait Faik Abasıyanık Öykü Armağanı bugün de yürürlüktedir. Burgaz’daki evi halka açık bir müze olarak düzenlenmiştir.

Başlıca eserlerinin özetleri:

Kayıp Aranıyor, 1953’te yayımlanan 2. romanı. Yaşamının son dönemini dolduran “ada öykülerinden” birinin romansı bir yapıda genişletilmiş biçimidir. “İnsaniyet namına varlığı bildirilmeleri rica olunan” kayıplardan biri de Batı dillerinden birkaçını bildiği, Avrupa’da okuduğu, Özdemir ile yaptığı ilk evliliğinden anlayışsızlığın yarattığı gönül küskünlüğüyle ayrılmış olduğu halde balıkçı Cemal ile sevişmesinden de bir çıkar yol bulamayan “umarsız” Nevin’dir. Konsolos olan babasının emeklilik yaşamına ayak uyduramayan, kişiliğinin bağımsızlığı yanı sıra hakkı olan aşkı, cinselliği ve mutluluğu arayan, halkına indiği halde çevresi tarafından bilinmeden suçlanan Nevin’i balıkçı Cemal’in aşkı da kurtaramaz; babasına yazdığı düşsel bir mektupla kayıplara karışır. Nevin, aradığı mutluluğu bulamayan, bastığı toprağı yitirmiş bir ara kuşak ürünüdür. Yazgısı gereği ne o kendi aradığını bulabilir, ne de onu arayanlar onu. Sait Faik, toplumla olan uyuşmazlığını, kişiliğini bir kadın kimliğine dönüştürerek, bu eserinde sergilemeye çalışmıştır.

Lüzumsuz Adam, 1948’de yayımlanan 4. öykü kitabı. 1940’ta yayımlanan Şahmerdan adlı öykü kitabından sonra uzun bir suskunluk döneminin ürünü olan bu eser, bir bakıma suskunluğun nedenlerini açıklayan ve esere ad olan Lüzumsuz Adam öyküsüyle başlar. Bu öyküde yazar, kendisini kiradaki dükkânıyla babadan kalma evi arasında boşa yaşayan bir kişi gibi görme eğilimindedir. Küçük bir mutluluktan sonra İstanbul Boğazı’ndaki Akıntıburnundan kendini denize atacak kadar yalnız ve lüzumsuz sayar. 14 öyküyü içeren eserdeki önde gelen öyküler şöyle sıralanabilir: Mürüvver, Ip Meselesi, Menekşeli Vadi, Papaz Efendi, Kameriyeli Mezar.

Mahalle Kahvesi, 1950’de yayımlanan 5. öykü kitabi. Eser 23 öyküden oluşur. Öykülerin çoğunluğunu Burgaz Adası’ndaki yaşantıları, izlenimleri, anıları, özlemleri oluşturur. Yazarın son yıllarında yakalandığı siroz hastalığı nedeniyle yürüttüğü perhiz süresince doğa ve toplum üzerinde yaptığı gözlemler, kendisine zengin yazı olanakları sağladı. Nitekim bu eserde, bazı ölüm izlenimleriyle yaşamla hesaplaşma gibi temaları öne aldığı görülür. Sait Faik’in en önemli öykülerinin yer aldığı bu kitaptaki öteki öykülerden bazıları şunlardır: Dört Zair, Hallaç. Baba-Oğul, Karanfiller ve Domates Suyu, Sür, Kestaneci Dostum, Ermeni Balıkçı ile Topal Marti, Sinagrit Baba. 

Medarı Maişet Motörü, 1944’te yayımlanan 1. romanı. Eserin adı, Geçim Sağlayacak Motör anlamını taşır. Yazarin Burgaz Adası’ndaki gözlemlerinden kaynaklanır. Rumca kısa boylu anlamına gelen, bu nedenle Kondos adıyla tanınan emekli memur Ali Rıza Efendi’nin emeklilik yıllarındaki aile dağılışını konu edinir. Vazgeçilmez bir içki tutkunu olan Kondos, kızı Melek ve Mütareke yıllarında evlat edindiği Hikmet ile birlikte yaşar. Melek berber yanında çalışırken Hikmet. Medari Maişet Motörü’nde iş bulur. Daha sonra erkekler için kendi başına bir berber dükkânı açan Melek, romanda yazarın yerini belirleyen Fahri ile iyi bir dostluk kurarsa da onun zamansız ölümü üzerine, anlayışsız ve kavgacı babasından kaçmak için Beyoğlu’nda bir berber dükkânında kalfalık yapmaya başlar. Melek’e bağlı ikinci erkek olan Hikmet’in varlığı, edebiyatta “sonsuz üçgen” adı verilen ilişki biçimini tamamlar. Melek nişanlanınca ondan umudunu kesen Hikmet, bekçilik yaptığı Kaşık Adası’nda bir iftiraya uğrar, ev soyan üç kişiyle birlikte suçsuz olduğu halde hapse atılır. Sarhoşluk ve kavga yüzünden aynı hapishaneye düşen babalığı Kondos ile karşılaşır. Bu arada Melek anne olup kurtulurken, esrar içip düşlere dalan baba-oğul, daha bir karanlığa girerler. Ali Rıza Efendi yağlı bir direkten sürekli düşer, Hikmet’in Medarı Maişet Motörü ise batmıştır. Aynı eser ikinci ve üçüncü basımlarında Birtakım insanlar adıyla yayımlandı.

Sarnıç, 1939’da yayımlanan 2. öykü kitabı. Eser 16 öyküden oluşur. Sait Faik’e ün ve önem kazandıran ilk eserdir. Başarısız ve mutsuz evliliğini anımsayan ilk öykünün kahramanından sonra İstanbul’un kenar mahallerinini kişilerine geçilir. Arada Adapazarı yöresinden derlenmiş ürünler de vardır (Beyaz Altin, Lohusa). Eser, yazarına değer katmış bir derleme, şiirli anlatımının bir kanıtı, öykücülük ustalığının bir örneği olarak değerlendirilir. Semaver, 1936’da yayımlanan 1. öykü kitabı. Eser 19 öyküden oluşur. Getirdiği yenilik, olay ve sürpriz sonuçlu alışılmış yapıya ters özgünlükle hemen ilgi gördü, yazarının adını duyurdu. Ev yaşamının bir simgesi olmuş ana semaverine Ali’nin duyduğu duygusal tepkiyi anlatan ilk öyküyü izleyen öteki öykülerden bazıları şunlardır. Stelyanos Hristopulos Gemisi, ipekli Mendil, Bohça, Birtakım insanlar, İhtiyar Talebe.