Ahkâm Defterleri
AHKAM DEFTERLERİ, kelime olarak “ahkâm”, “hüküm’ün çoğulu olup hükümler demektir. Terim olarak Osmanlı devletinin merkez yönetim organı Divan-ı Humayun’a ilişkin defterlerin bir türü kast edilirdi. Divan’dan çıkan hükümlerin kaydını içermeleri bakımından padişahın yazılı resmî emri olan hükümlere ferman da denirdi. Hükümler çeşitlerine göre çeşitli defterlerde toplanırdı. Bunların belli başlıları “ahkâm-ı mühimme”. “ahkâm-ı şikâyet” “ahkâm-ı ruus” ve “ahkâm-ı mâliye”dir. Mâli hükümler defterdarlıktan çıkardı. Ahkâm defterleri içerik bakımından şikâyet defterlerine benzerlerse de, onların kronolojik olmalarına karşın bunların eyâletlere göre tutulmaları yönünden birbirlerinden ayrılırlar. Ahkâm defterleri genel olarak 1742 yılında başlayıp Birinci Meşrutiyet’e dek gelirlerse de, Mora ahkam defterleri 1715’de başlar. Başbakanlık Osmanlı Arşiv Dairesi’nde Anadolu, Sivas, Trabzon, Diyarbakır, Şam, Adana, Karaman, Halep, Erzurum, Maraş, Cezayir ve Rakka, Rumeli, Özü ve Silistre, İstanbul, Bosna ve Mora’ya ait ahkam defterleri vardır.